Jan Dzierżon urodził się 16 stycznia 1811 roku, w polskiej rodzinie w Łowkowicach, jako syn rolników
– Szymona i Marii z domu Jantos. Do dziewiątego roku życia uczęszczał do polskiej szkoły parafialnej w rodzinnej wsi, gdzie zdobywał wiedzę pod okiem Michała Niemczyka – nauczyciela, organisty, filozofa. To on, jako pierwszy zwrócił uwagę na uzdolnienia chłopca, wpoił mu zamiłowanie do pracy, obserwacji i refleksji, a równocześnie przygotował do dalszej nauki. Po ukończeniu edukacji w Łowkowicach, Jan Dzierżon uczęszczał kolejno do szkoły miejskiej w Byczynie – gdzie nauczył się języka niemieckiego oraz do przykatedralnej szkoły elementarnej we Wrocławiu, a następnie
do gimnazjum św. Macieja. Ośmioletni okres nauki w gimnazjum ukończył jako prymus, otrzymując świadectwo maturalne z pierwszą lokatą.
W 1830 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Umiłowanie pszczół i przyrody niewątpliwie wpłynęło na wybór życiowej drogi Jana Dzierżona, który świadomie wybrał stan duchowny umożliwiający pogodzenie go z pasją. Po ukończeniu studiów i trwającym kilka miesięcy okresie tzw. alumnatu, Jan Dzierżon 15 marca 1834 r. otrzymał święcenia kapłańskie w kościele Św. Krzyża we Wrocławiu, a kilka dni później odprawił mszę świętą prymicyjną w swej rodzinnej parafii. Młody ksiądz, jako pierwszą placówkę duszpasterską otrzymał parafię w Siołkowicach koło Opola, gdzie był wikarym. Po roku przeniósł się do parafii w Karłowicach, w której od 1835 r. do 1868 r. pełnił funkcję proboszcza. W 1884 r., po 49 letnim pobycie w Karłowicach powrócił w rodzinne strony do Łowkowic gdzie do końca życia mieszkał ze swoim bratankiem Franciszkiem i jego rodziną.
Jednym z najważniejszych dokonań Jana Dzierżona było „uruchomienie” gniazda pszczelego, które umożliwiło wgląd w życie owadów, a przez to dokonanie wielu odkryć, m.in.:
• w 1847 r. Dzierżon wyjaśnił, że pszczoły z braku naturalnego pyłku, wykorzystują jego namiastki, np. pył mączny z młyna. Współcześnie przygotowuje się specjalne namiastki pyłkowe, bogate w białko;
• w tym samym roku stwierdził, że do budowy komórek woskowych wykorzystywany jest pokarm z miodu i pyłku, a pszczoły mają płatki tłuszczu woskowego w dolnej części odwłoka, które zdejmują tylnymi odnóżami, przenoszą do żuwaczek i tam je kształtują;
• w 1848 r. Dzierżon ogłosił, że pszczoły w organizmach zamieniają spożyty miód i pyłek na zapasy tłuszczowe;
• w latach 1848–1857 pisał, że pokarm dla czerwia jest zróżnicowany, larwy matek otrzymują obfitszą i bogatszą „papkę”, od której czerw trutowy ginie;
• w 1851 r. wypowiedział się o spadzi wytwarzanej przez czerwce pouczając, że miody spadziowe zostawione w ulu na zimę wywołują u pszczół biegunkę;
• w 1852 r. wyodrębnił dwa rodzaje zgnilca i wyjaśnił szczegółowo objawy tych chorób;
• w 1854 r. opisał gruczoły gardzielowe robotnic i stwierdził, że to w nich jest wytwarzane mleczko pszczele.
Podsumował również próby innych pszczelarzy budując nowoczesny ul skrzynkowy, który stał się pierwowzorem późniejszych konstrukcji. Swoją sławę przede wszystkim jednak zawdzięcza odkryciu i wyjaśnieniu zjawiska partenogenezy.
Jan Dzierżon z wielkim zaangażowaniem propagował swoje odkrycia i doświadczenia w hodowli pszczół. Czynił to w bezpośredni sposób podczas zjazdów pszczelarskich i wystaw, a także za pośrednictwem listów, w których przekonywał o słuszności swoich odkryć, polemizował z naukowymi przeciwnikami.
Podsumowaniem bogatej działalności publicystycznej Jana Dzierżona, oprócz ponad 300 artykułów zamieszczonych w czasopismach (głównie w Bienenzeitung, ale także w Gwiazdce Cieszyńskiej, Tygodniku Polskim i wielu innych), były książki będące odzwierciedleniem naukowego dorobku słynnego pszczelarza, a jednocześnie praktycznymi wskazówkami racjonalnej hodowli pszczół – z której słynął. Za najważniejsze dzieła podsumowujące naukowo-badawczy dorobek całego życia Jana Dzierżona uznaje się publikacje: Theorie und Praxis des neuen Bienenfreundes (Teoria i praktyka nowego lubownika pszczół), 1848 r. oraz Rationelle Bienenzucht (Racjonalna hodowla pszczół), 1861 r.
Ks. dr Jan Dzierżon był postacią sławną i uznaną w całym świecie pszczelarskim. Rządy różnych krajów nadawały mu wysokie odznaczenia państwowe, a związki pszczelarskie przyznawały medale i dyplomy honorowego członkostwa. Podsumowaniem jego pracy, jako biologa – odkrywcy i reformatora, było otrzymanie w 1872 r. tytułu doktora honoris causa Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Monachium, w 400 rocznicę jego powstania (Tekst: Alicja Płocikiewicz).
Ks. dr Jan Dzierżon zmarł 26 października 1906 roku. Jego pochówek nastąpił bez dużych uroczystości. Mowa pożegnalna ks. Wiktora Scholtysska była powściągliwa, nie zauważył naukowego dorobku zmarłego. Rodzina postawiła na grobie drewniany krzyż, a po roku z inicjatywy prezydium niemiecko-austro-węgierskich towarzystw pszczelich wykonano marmurowy nagrobek, który przetrwał do dziś.
Dzierżon jest postacią ponadczasową, która w jednej osobie potrafiła połączyć wiarę i naukę oraz udowodnić, że nie muszą się wykluczać. Kapłan i naukowiec, o którego toczył się spór pomiędzy narodem Polskim i Niemieckim sam powtarzał, że „… nauka nie zna granic, jest własnością wspólną”. Dzierżon to buntownik, który sprzeciwił się Kościołowi, ale został wierny swojej wierze. Naukowiec dla którego narodowość nie miała znaczenia, a liczyła się wiedza i jej praktyczne zastosowanie. Społecznik, który potrafił wykorzystać swój autorytet do przeciwstawienia się pruskim urzędnikom w walce o poprawę warunków ekonomicznych życia najuboższych mieszkańców wsi i o poszerzenie uzyskanej już wolności. Ks. dr Jan Dzierżon to autorytet na miarę XXI wieku.
